خبر خوب این که ابتلای افراد به سنگ مثانه هم چون درگیری با سنگ کلیه شایع نیست و معمولاً باعث درد طاقت فرسایی در ارتباط با سنگ کلیه نمی شوند. با این حال، آن ها می توانند بسیار ناخوشایند باشند و ادرار را دشوار و ناراحت کننده کنند. علت های مختلفی در ایجاد سنگ مثانه نقش دارند که از مهم ترین علت های ایجاد سنگ مثانه می توان به تنگی و انسداد مجرای ادراری اشاره کرد.
امروزه متخصصان اورولوژی، سنگ های مثانه را به طرز ماهرانه ای برداشته و مسائلی را که باعث ایجاد آن ها می شود برطرف می کنند. در ادامه این مقاله قصد داریم در مورد این عارضه مطالب مهمی را ارائه دهیم تا با علت ایجاد سنگ مثانه و چگونگی درمان آن آشنا شوید.
سنگ مثانه چیست؟
مثانه، در واقع کیسه ای است که در پشت استخوان شرمگاهی در ناحیه لگن واقع شده و از طریق یک جفت لوله به نام حالب به کلیه ها متصل می شود. این ماده از بافت های عضلانی تشکیل شده است که به صورت لایه ای قرار گرفته اند و برای نگه داشتن ادرار از کلیه ها کشیده می شوند. بدون مثانه، هیچ راهی آگاهانه یا داوطلبانه برای کنترل دفعات ادرار برای بدن وجود ندارد.
سنگ مثانه بیشتر زمانی که ادرار برای مدت طولانی ذخیره شده و غلیظ می شود و باعث می شود که مواد معدنی متبلور شده و به صورت توده در بیایند ایجاد خواهد شد. انواع مختلفی از سنگ های مثانه وجود دارد که بر اساس ترکیب آن ها طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال می توان سنگ اسید اوریک را نام برد که رایج ترین نوع آن است. نوع دیگر از اگزالات کلسیم تشکیل شده است که معمولاً در کلیه ها یافت می شود. سنگ های دیگر از اجزای کمتری مانند: آمونیوم اورات، منیزیم آمونیوم فسفات، کلسیم فسفات یا استروویت و سیستئین تشکیل شده است.
اگرچه بیشتر سنگ های مثانه آنقدر کوچک هستند که به سختی دیده می شوند، اما بزرگترین سنگ ثبت شده هفت اینچ طول و پنج اینچ ضخامت داشت.
علت ایجاد سنگ مثانه
همانطور که در بالاتر ذکر کردیم ایجاد سنگ در مثانه علت های مختلفی دارد که با توجه به تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است تشکیل سنگ ممکن است در اثر یک بیماری زمینه ای مانند عفونت باکتریایی، مجرای ادراری آسیب دیده که مانع جریان ادرار می شود، بزرگ شدن پروستات، آسیب به اعصابی که سیگنال ها را از مغز به مثانه منتقل می کند، ایجاد شود و یا سنگ کلیه ای که به سمت مثانه راه پیدا کرده و حرکت می کند.
عوامل موثر در ایجاد سنگ کلیه
عوامل متعددی در ایجاد سنگ مثانه نقش دارند. که این عوامل را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
آسیب به اعصاب کنترل کننده عملکرد مثانه
شرایطی مانند اسپینا بیفیدا یا بیماری های عصبی حرکتی می تواند اعصاب مذکور را تخریب کند. این امر باعث می شود بیماران نتوانند مثانه خود را کامل خالی کنند و ادرار باقی مانده متبلور شده و به شکل سنگ در می آید.
بزرگ شدن غده پروستات
در میان مردان مسن، بزرگ شدن این غده همچنین خطر ابتلا به سنگ در مثانه را افزایش می دهد. غده می تواند با فشار دادن روی مجرای ادراری ، لوله ای که به عنوان گذرگاه ادرار از مثانه به آلت تناسلی عمل می کند، جریان ادرار را مسدود کند.
جراحی مثانه برای درمان بی اختیاری ادراری
این روش که به آن جراحی بزرگ شدن مثانه می گویند و جهت درمان بی اختیاری ادراری انجام می شود، شامل بزرگتر شدن مثانه با پیوند بافت از روده می شود.
وجود دیورتیکول مثانه
این وضعیت با ایجاد کیسه های کوچک در دیواره مثانه مشخص می شود که می توانند بزرگتر شده و مانع جریان ادرار شوند. کودکانی هستند که با این بیماری متولد می شوند در حالی که برخی از بزرگسالان به دلیل بزرگ شدن پروستات یا عفونت دچار آن می شوند.
زایمان
زنانی که تحت فشار زایمان قرار می گیرند، می توانند به بیماری سیستوسل مبتلا شوند. این امر زمانی اتفاق می افتد که قسمتی از دیواره مثانه به داخل واژن فرو می رود و مانع جریان ادرار می شود.
رژیم غذایی
رژیم غذایی پرچرب همراه با مصرف مایعات کمتر می تواند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهد.
علائم و نشانه های ابتلا به سنگ مثانه
این بیماری دارای علائمی می باشد که افراد باید از آن ها آگاه بوده وبه محض مشاهده در اسرع وقت برای تشخیص و درمان به بهترین متخصص اورولوژی مراجعه کنند.
این علائم عبارتند از:
- سوزش ادرار
- تکرر ادرار
- احساس درد در زیر شکم
- کاهش جریان ادراری
- وجود خون در ادرار
- احساس نیاز فوری به ادرار
- عدم کنترل ادرار
- رنگ کدر و تیره ادرار
- احساس درد در بیضه
نحوه تشخیص سنگ مثانه
افراد پس از مشاهده کوچکترین نشانه سنگ مثانه باید برای تشخیص آن به پزشک متخصص مراجعه کنند و به طور معمول تشخیص سنگ در مثانه با استفاده از ابزارهای ترکیبی انجام می شود. در ادامه روش های مختلف تشخیص این بیماری را معرفی خواهیم کرد.
معاینه فیزیکی
به طور معمول در اولین قدم برای تشخیص این بیماری، پایین شکم برای دیدن بزرگ شدن مثانه معاینه خواهد شد و برای مردان ممکن است معاینه راست روده جهت تعیین بزرگ شدن پروستات انجام شود.
آزمایش ادرار
برای بررسی میزان میکروسکوپی خون، باکتری ها و مواد معدنی متبلور، آزمایش ادرار انجام می شود که این آزمایش علائم عفونت مجاری ادراری را که می تواند باعث ایجاد سنگ مثانه شود نیز نشان خواهد داد.
تصویربرداری سونوگرافی
این روش برای بررسی وجود سنگ ها و ساختار داخلی مثانه با استفاده از امواج صوتی انجام شده و تصویرهایی را از مثانه تهیه خواهد کرد.
سی تی اسکن
برای ارائه تصاویر واضح که بتواند سنگ های بسیار کوچک و ریز داخل مثانه را تشخیص دهد روش سی تی اسکن انجام می شود که برای انجام آن از تابش اشعه ایکس و کامپیوتر استفاده خواهد شد.
اشعه ایکس
برای بررسی کلیه ها، سنگ حالب و مثانه در خصوص وجود سنگ، این روش انجام شده و تصویرهایی از مثانه با این روش تهیه خواهد شد.
پیلوگرام داخل وریدی همراه با اشعه ایکس
در این روش رنگ تزریق شده از طریق رگ های خونی به مثانه می رود و هرگونه تشکیل غیر معمول در مثانه را برجسته می کند. و در نهایت وجود سنگ در مثانه تشخیص داده خواهد شد.
سنگ مثانه چگونه درمان می شود؟
درمان سنگ مثانه بسته به اندازه سنگ، شرایط زمینه ای و وضعیت کلی سلامت بیمار به چند روش انجام می شود. در صورت امکان، متخصص اورولوژی برداشتن سنگ ها را با استفاده از دارو توصیه می کنند. اگر این روش به اندازه کافی وضعیت را برطرف نکند، مداخله جراحی نیز در نظر گرفته می شود.
در ادامه روش های درمان این بیماری را بررسی خواهیم کرد.
دارودرمانی
یکی از روش های دارودرمانی استفاده از عوامل قلیایی کننده برای حل این توده های سفت شده است. استفاده از سیترات پتاسیم می تواند در حل سنگ های کوچک تشکیل شده از اسید اوریک بسیار موثر باشد.
شکستن سنگ ها
یکی دیگر از گزینه های درمانی، تکه تکه شدن این سنگ ها است. که این روش با توجه به سن و وضعیت سلامت عمومی بیمار، از طریق چندین روش انجام خواهد شد.
ممکن است جراح این کار را با استفاده از یک سیستوسکوپ که یک لوله کوچک با یک دوربین در نوک آن (سیستولیتولاپاسی ترانسورترال را) می باشد، انجام دهد. سیستوسکوپ به داخل مجرای ادرار وارد شده و جهت پیدا کردن سنگ مثانه هدایت می شود، هنگامی که سنگ نمایان شوند، جراح منبع انرژی را برای تکه تکه شدن سنگ ها معرفی می کند. این منبع انرژی می تواند لیزر، سونوگرافی، لیتوتریت دستی یا دستگاه الکترو هیدرولیک باشد. سپس سنگ ها با ادرار دفع می شوند.
جراحی
در صورتی که سنگ ها به اندازه ای بزرگ باشند که نتوان آن ها را با روش های دارو درمانی و همینطور شکستن درمان کرده و از بین برد از روش جراحی باید برای از بین بردن آن ها استفاده کرد، که برای انجام آن پزشک متخصص بر روی مثانه برشی را ایجاد کرده و سپس سنگ ها را به طور مستقیم برخواهد داشت و در نهایت نیز برش های ایجاد شده را بخیه خواهد زد.
روش های پیشگیری از ایجاد سنگ مثانه
در مطالب بالاتر علت ایجاد این بیماری و عوامل موثر بر روی آن را بررسی کردیم حال با توجه به عوامل تاثیرگذار می توان با انجام راهکارهایی و رعایت مواردی از ایجاد سنگ مثانه پیشگیری کرد.
این راهکارها عبارتند از:
- با مشاهده علائم غیرطبیعی ادراری برای معاینه جهت تشخیص و درمان زود هنگام مشکلات اورولوژی و عامل موثر در ابتلا به این بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- توصیه می شود که نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز از تشکیل سنگ مثانه جلوگیری خواهد کرد چرا که مواد معدنی موجود در مثانه با نوشیدن مایعات رقیق می شود.
نتیجه گیری
همانطور که در این مقاله ذکر کردیم سنگ مثانه موجب احساس درد زیاد و همینطور سوزش ادرار برای افراد خواهد شد و بسیار آزاردهنده می باشد و از مهم ترین علت های ایجاد آن نیز تنگی و مسدود بودن مجرای ادراری شناخته شده است، بنابراین افراد باید پس از مشاهده علائم آن در اسرع وقت به بهترین متخصص اورولوژی مراجعه کنند.
چنانچه با مطالعه مطالب فوق سوال یا ابهامی در ذهن تان ایجاد شده است می توانید در انتهای این مقاله در بخشی تحت عنوان “دیدگاه” مطرح نمائید تا دکتر رجایی متخصص اورولوژی در اولین فرصت اقدام به پاسخ گویی آن کند.
