بیماری بازگشت ادرار به کلیه و مجاری ادراری که به آن رفلاکس ادرار نیز گفته میشود، شامل پس زدن ادرار از مثانه به سمت کلیه و ناحیه حالب است. این بیماری که به دلیل جریان غیر طبیعی ادرار از مثانه به طرف کلیه‌ها شکل می‌گیرد، یک بیماری رایج و شایع در میان کودکان و نوزادان است اما احتمال دارد در میان بزرگسالان نیز، رخ دهد. این بیماری اگر در زمان مناسب درمان نشود، فرد را در معرض خطر بیماری‌های دیگری مانند عفونت ادراری قرار می‌دهد.
انواع برگشت ادراری
بیماری برگشت ادرار که به دو صورت اولیه و ثانویه بروز پیدا می‌کند، در حالت برگشت ادرار اولیه شایع‌تر است. این بیماری همچنین بر حسب علائم و مدت بیماری به دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود که در ادامه به توضیح بیشتر آنها پرداخته‌ایم:
برگشت ادراری مزمن
برگشت ادراری مزمن، نوعی از بیماری برگشت ادراری است که طولانی مدت بوده و بیمار در این حالت نمی‌تواند ادرار خود را از مثانه به طور کامل تخلیه کند. برگشت ادراری مزمن غالبا تا زمانی که منجر به عفونت ادراری در مردان نشود، علامتی از خود بروز نداده و فرد متوجه آن نخواهد شد.
برگشت ادراری حاد
برگشت ادراری حاد که معمولا با ناراحتی و دردهای بسیاری همراه است، کاملا ناگهانی بروز پیدا می‌کند. در این حالت با وجود پر بودن مثانه، شخص توانایی تخلیه کردن آن را ندارد. این مورد که یک وضعیت اورژانسی و بسیار تهدید کننده است، به درمان فوری نیاز داشته و فرد باید هرچه سریع‌تر به بهترین متخصص اورولوژی در تهران مراجعه کند.
علائم رفلاکس ادرار
بیماری رفلاکس ادرار همان طور که اشاره شد، به میزان گسترده‌تری در میان میان نوزادان و کودکان شایع است و در بیشتر موارد، زمینه ارثی و ژنتیکی دارد. اما در مورد علائم و نشانه‌های این بیماری باید بگوییم که تنها نشانه شایع آن، عفونت ادراری است و تا قبل از بروز این عفونت، نشانه و علامت خاصی از خود نشان نمی‌دهد.
اما ممکن است بیماران مبتلا به برگشت ادرار، نشانه‌ها و عوارضی شامل موارد زیر را تجربه کنند که در ادامه به توضیح آنها پرداخته‌ایم:
- نارسایی کلیه
- فشار خون بالا
- بی اختیاری ادرار
- دفع پروتئین از طریق ادرار
- احساس ناراحتی و تب کردن
- کاهش حجم ادرار دفع شده
- نیاز به زور زدن برای دفع ادرار
- کاهش دفعات نیاز به دفع ادرار
- احساس تخلیه نشدن کامل ادرار
- قطع و وصل شدن جریان دفع ادرار
همچنین یکی دیگر از نشانه‌های برگشت ادرار در جنین، تجمع ادرار در یک کلیه و یا هر دوی آنها در جنین است که سبب ورم کلیه‌ها در جنین شده و در این حالت، به وسیله سونوگرافی به خوبی قابل تشخیص خواهد بود.
درمان برگشت ادرار
درمان برگشت ادرار بسته به خفیف، حاد و یا مزمن بودن آن و همچنین سن بیمار متفاوت خواهد بود و تشخیص بهترین روش درمانی این بیماری نیز، بر عهده پزشک متخصص خواهد بود. به عنوان مثال، نوع خفیف بیماری برگشت ادرار در کودکان، عموما تا سن ۵ سالگی کودک برطرف شده و برای درمان آن نیز، از آنتی‌بیوتیک‌هایی شامل تری‌متوپرین، آموکسی‌سیلین و … استفاده میشود. دلیل لستفاده از این آنتی‌بیوتیک‌ها نیز، جلوگیری از پیشرفت بیماری و در واقع جلوگیری از بیماری عفونت ادراری بوده که در نتیجه‌ی این امر، احتمال ابتلا به زخم کلیه را نیز از بین می‌برد. پزشک متخصص افزون بر تجویز داروها و آنتی‌بیوتیک‌های مورد نیاز بر حسب شرایط بیمار و سوابق پزشکی او، ممکن است انجام آزمایشات مختلف ادرار را برای بیمار در نظر بگیرد تا باکتری‌های موجود در آن را به خوبی تشخیص داده و روند درمانی بهتری را در پیش بگیرد.
برگشت ادرار در حالت حاد و شدید نیز، اگر با گذشت مدت زمانی در حدود یک سال بهبود نیافته باشد، نیاز به انجام عمل جراحی خواهد داشت. افزون بر طولانی شدن مدت زمان بیماری، باید التهاب و ورم در کلیه‌ها توسط اسکن‌های انجام شده تایید و نشان داده شود تا بتوان برای انجام عمل جراحی اقدام کرد.
در هر صورت عمل جراحی زمانی انجام می شود که التهاب کلیه توسط اسکن ها تأیید شود. در این عمل جراحی نیز، پزشک جراح یک دریچه جدید برای حالب‌ها ایجاد کرده تا از این طریق، مانند برگشت ادرار شود.
در آخر نیز باید بگوییم، مصرف آنتی بیوتیک در درمان رفلاکس ادراری، یک روش مناسب و موثر بوده که موجب آسیب‌دیدگی کلیه‌ها نشده و نگرانی از این بابت نیز، نخواهید داشت. اما ممکن است مصرف طولانی مدت آنه برای کودکان مناسب نبوده و بدن آنها را نسبت به این گونه داروها مقاوم کند. در این گونه موارد نیز پس از تایید پزشک، روش جراحی برای درمان برگشت ادرار انتخاب خواهد شد.
