ورم بیضه، ارکیت یا التهاب و تورم بیضه یک وضعیت پزشکی است که در آن، یک یا هر دوی بیضه‌ها بزرگ‌تر یا بادکنکی می‌شوند. ورم بیضه اگر در اثر عاملی مانند عفونت ایجاد شده باشد، ممکن است دردناک باشد؛ اما اگر تورم بیضه در اثر آب آوردن بیضه (هیدروسل) رخ داده باشد، تنها مایعی در درون غشاهای اطراف بیضه جمع شده و دردی برای فرد به دنبال نخواهد داشت. این مشکل معمولاً به دلیل عوامل متعددی از جمله عفونت، ضربه، یا حتی برخی از بیماری‌های مرتبط با سیستم تناسلی رخ می‌دهد. ورم بیضه ممکن است با علائمی مانند درد، تورم، یا حساسیت همراه باشد که باید به صورت جدی گرفته شوند. اگرچه بسیاری از موارد ورم بیضه از طریق درمان‌های ساده بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد نیاز به مداخله پزشکی جدی مانند جراحی وجود دارد. از این رو، شناخت علائم و درمان موثر این وضعیت حیاتی بوده تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
علائم ورم بیضه
ورم بیضه و سفت شدن بیضه که ممکن است موجب دردهای ناگهانی و شدیدی در فرد شود، علائم و نشانه‌های مختلفی دارد که از جمله مهم‌‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود خون در منی
- وجود درد حین دفع ادرار
- احساس درد در زمان نزدیکی
- خروج ترشحات از آلت تناسلی
- تب زیاد، حالت تهوع و استفراغ
- احساس سنگینی در بیضه متورم
- متورم، قرمز یا بنفش و کبود شدن بیضه‌ها
علل ابتلا به ورم بیضه
التهاب و ورم بیضه ممکن است دلایل مختلف و متعددی داشته باشد که در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
• واریکوسل
سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌های کیسه بیضه مسئول انتقال خون به غدد تناسلی هستند. اگر اختلالی در عملکرد یکی از سیاهرگ‌ها اتفاق بیفتد، ممکن است باعث واریکوسل شود. واریکوسل، یک توده نرم است که معمولاً به‌مرور زمان بر روی بیضه و سمت چپ کیسه بیضه رشد می‌کند. علاوه بر برآمدگی و توده، علائم خاص دیگری برای واریکوسل وجود ندارد، اگرچه برخی افراد ممکن است احساس سنگینی یا درد در کیسه بیضه ران را تجربه کنند. وجود واریکوسل در برخی موارد می‌تواند منجر به ناباروری در مردان شود. در این شرایط، مراجعه به یک پزشک تخصصی مربوط به التهاب پروستات می‌تواند مفید باشد.
• هیدروسل
هیدروسل به تورم کیسه بیضه به دلیل جمع‌شدن مایع در آن گفته می‌شود. این حالت بیشتر به‌صورت مادرزادی و در نوزادان تازه متولد شده مشاهده می‌شود و معمولاً تنها منجر به تورم یک یا هر دو بیضه می‌شود. در برخی موارد، پسران و مردان بزرگسال ممکن است اندکی درد در کیسه بیضه را تجربه کنند. اگر هیدروسل در مردان یا پسران همراه با تورم یا ورم بیضه باشد، ممکن است علت آن مشکلاتی مانند ضربه به بیضه یا عفونت باشد. هیدروسل می‌تواند باعث ورم بیضه سمت راست یا چپ شود. در موارد بسیار نادر، هر دو بیضه ممکن است ورم کنند.
- پیچ خوردگی بیضه
پیچ خوردگی بیضه، اگرچه به نظر ممکن است عارضه‌ای معمولی و ساده به نظر برسد، اما واقعاً موضوعی جدی است. این حالت از پیچ خوردن شدید طناب بیضه ایجاد می‌شود و بر خلاف دیگر توده‌ها و ورم‌های بیضه، به‌عنوان یک مورد اورژانسی و جدی محسوب می‌شود. اگر به هر گونه پیچ خوردگی بیضه مشکوک بوده و یا علائم آن را دارید، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید.
• سرطان بیضه
اگرچه تمامی توده‌ها و تورم بیضه اغلب خوش‌خیم هستند، اما گاهی اوقات ممکن است توده‌های موجود در بیضه نشانه‌ای از وجود یک توده بدخیم و سرطان بیضه باشد. در چنین مواقعی، مراجعه به یک پزشک تخصصی در حوزه سرطان تناسلی ضروری است. توده‌های سرطان بیضه معمولاً به‌طور تدریجی بر روی بیضه‌ها ظاهر می‌شوند و دارای علائمی همچون تورم (که معمولاً بدون درد است)، حس سنگینی و سفت شدن بیضه، و بدون حساسیت به لمس هستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تورم بیضه ممکن است در ابتدا چندان خطرناک به نظر نرسد اما اگر موارد و علائمی شامل تورم دردناک در یک یا هر دوی بیضه‌ها، وجود توده یا غده در بیضه و … را مشاهده کردید، باید هرچه سریع‌تر به بهترین متخصص اورولوژی در تهران مراجعه کرده و از آسیب‌های جدی که این عارضه ممکن است برای ناحیه بیضه‌ها به دنبال داشته باشد، به خوبی جلوگیری کنید.
نحوه تشخیص ورم بیضه چگونه است؟
برای تشخیص ورم بیضه و علت آن، پزشک در ابتدا سوابق پزشکی فرد را بررسی کرده و با انجام یک معاینه بالینی در نواحی بیضه‌ها و آلت تناسلی، آزمایش‌ها و داروهای مورد نیاز را تجویز خواهد کرد. پزشک همچنین ممکن است با تجویز سونوگرافی بیضه بخواهد محل دقیق تورم را مشخص کرده و علت بروز آن را بهتر ارزیابی کند.
ورم بیضه با چه روش‌هایی درمان می‌شود؟
روش‌های درمان ورم بیضه به ویژگی‌های عوامل ایجادکننده آن بستگی دارد. اگر عفونت موجب ایجاد تورم شده باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها را برای شما تجویز کند تا با عفونت مقابله کنید. در صورتی که درمان خوراکی موثر نباشد، احتمالاً نیاز به تزریق آنتی‌بیوتیک در عضله یا حتی بستری شدن در بیمارستان برای تزریق وریدی آنتی‌بیوتیک وجود دارد. همچنین، نوع بیماری‌های زمینه‌ای و وضعیت جسمانی فرد نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در انتخاب روش درمان و نتایج آن داشته باشد.
اگر تورم بیضه بر اثر عواملی مثل واریکوسل، فتق یا هیدروسل رخ داده باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای درمان ورم بیضه باشد.
همچنین در مواردی که سرطان بیضه سبب التهاب و ورم بیضه شده باشد، پزشک با توجه به شدت بیماری و میزان گسترش آن، روش درمانی مناسب را تعیین خواهد کرد. اغلب روش‌های درمانی شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی برداشتن بافت‌ها و تومورهای سرطانی از کیسه بیضه هستند.
