واریکوسل خفیف یا واریکوسل گرید ۱ به مجموعه‌ای از سیاهرگ‌های متورم در داخل کیسه بیضه اشاره دارد، در واقع رگ‌های واریسی داخل کیسه بیضه وجود دارد. واریکوسل گرید ۱ معمولاُ علائم شدید و قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. اکثر بیمارانی که مبتلا به واریکوسل خفیف هستند حتی از بیماری خود اطلاع ندارد. اغلب آقایان زمانی متوجه واریکوسل خفیف می‌شوند که با مشکل ناباروری همسر خود روبرو می‌شوند و پس از انجام آزمایش‌های ناباروری، واریکوسل گرید ۱ تشخیص داده می‌شود.
علت واریکوسل گرید ۱
به طور کلی واریکوسل به دلیل اختلال در جریان خون سیاهرگ‌های بیضه ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث جمع شدن خون در سیاهرگ و التهاب آ‌ن‌ها شود.
توضیح ساده برای واریکوسل این است که دریچه‌ی طناب اسپرماتیک که جریان خون داخل بیضه را برقرار می‌کند به درستی کار نمی‌کند اما دلیل این که چرا این اتفاق می‌افتد هنوز به درستی مشخص نشده است. به نظر می‌رسد مشابه همان فرآیندی که در رگ‌های واریسی پا رخ می دهد در واریکوسل نیز اتفاق می‌افتد.
دریچه‌های یک طرفه در سیاهرگ باید همیشه اجازه بدهند که جریان خون به سمت قلب جریان داشته باشد. اگر این دریچه‌ها دچار مشکل شوند جریان خون به درستی برقرار نمی‌شود و به جای اینکه خون به آرامی به سمت قلب بازگردد در سیاهرگ‌ها تجمع پیدا می‌کند. این اختلال در جریان خون به تدریج باعث گشاد شدن عروق می‌شود.
علائم واریکوسل گرید ۱
واریکوسل خفیف معمولاُ علائم شدید و جدی ایجاد نمی‌کند. اکثر بیماران هیچ گونه علامتی ندارند اما برخی دیگر ممکن است با علائم خفیفی مواجه شوند که شامل این موارد می‌شود:
- احساس درد هنگام ایستادن یا فعالیت بدنی (درد معمولاُ هنگام دراز کشیدن به پشت کاهش می‌یابد).
- تغییر اندازه در بیضه‌ها
- احساس توده در بیضه
- بروز ناباروری مردان
- تورم در کیسه بیضه
- رگ‌های متورم
راه‌های تشخیص واریکوسل گرید یک
همان طور که اشاره کردیم اغلب بیمارانی که مبتلا به واریکوسل گرید ۱ هستند ممکن است هیچ گونه علائمی نداشته باشند، اما متخصص اورولوژیست با انجام مانور والسالوا می‌تواند واریکوسل گرید ۱ را به خوبی تشخیص دهد.
مانور والساوا بدین صورت انجام می‌شود که پزشک از شما می‌خواهد بایستد، سپس یک نفس عمیق کشیده و آن را نگه دارید و به سمت پایین تنه هدایت کند (مانند فشاری که در هنگام دفع وارد می‌شود). پزشک متخصص با انجام این معاینه‌ی بالینی می‌تواند واریکوسل را در گرید ۱ را تشخیص بدهد.
آزمایشاتی که جهت تشخیص واریکوسل گرید ۱ ممکن است پیشنهاد شوند عبارتند از:
- سونوگرافی
- آنالیز مایع منی
- آزمایشات هورمونی
عوامل خطر واریکوسل گرید یک
هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای برای واریکوسل گرید ۱ تاکنون شناخته نشده است اما در اغلب موارد، بیماری در سن بلوغ ایجاد می‌شود.
همچنین افزایش سن به عنوان یکی از عوامل خطر در نظر گرفته می‌شود. درگذشته محققان بر این باور بودند اگر مردی بتواند صاحب فرزند شود، احتمال ناباروری بعد از آن بعید است اما تحقیقات انجام شده در سال ۱۹۹۳ بیان کرد که این باور نادرست است و ابتلا به واریکوسل می‌تواند باعث ناباروری در سنین بالاتر شود.
آیا واریکوسل خفیف ( گرید ۱) به درمان نیاز دارد؟
بله، با اینکه واریکوسل خفیف در اغلب موارد علائم خاصی ایجاد نمی‌کند اما در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند منجر به آتروفی بیضه شود. همچنین گاهی اوقات می‌تواند باعث ایجاد درد و یا کاهش تعداد اسپرم‌ها و ناباروری شود. بنا به دلایل ذکر شده درمان واریکوسل گرید ۱ باید تحت نظر بهترین متخصص اورولوژی در تهران انجام شود.
روش‌های درمان واریکوسل خفیف عبارتند از:
۱. درمان غیر جراحی
با توجه به اینکه واریکوسل خفیف در اغلب موارد منجر به ایجاد علائم آزادهنده نمی‌شود، از روش‌های غیر جراحی برای درمان و کنترل علائم استفاده می‌شود. این روش‌ها عبارتند از:
- استفاده از کمپرس یخ جهت کاهش تورم
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (در صورت وجود درد)
- پوشیدن لباس‌های گشاد برای برقرار شدن جریان خون و جلوگیری از جمع شدن خون
در این مرحله باید معاینات دوره‌ای نیز انجام شود تا در صورت شدید شدن بیماری روش‌های درمان مناسب انجام شود.
۲. درمان جراحی
در صورتی که علائم شدید باشد و منجر به ناراحتی بیمار شود و یا اینکه مشکل ناباروری ایجاد شده باشد درمان به روش جراحی جهت برطرف کردن واریکوسل گرید ۱ پیشنهاد می‌شود. این جراحی با نام واریکوسلکتومی شناخته می‌شود.
کلام آخر
واریکوسل گرید ۱ معمولاُ هیچ گونه خطری برای بیماران ندارد اما در صورتی که باعث ناباروری شود و یا تغییری در ظاهر ناحیه تناسلی ایجاد کند لازم است تا درمان‌های مناسب جهت بهبود و التیام بیمار انجام شود.
