آزواسپرمی (Azoospermia) یا عدم نطفگی یکی از عوامل اصلی ناباروری در مردان است که با اسپرم صفر هم شناخته میشود. این بیماری که با عدم وجود هیچ اسپرمی در منی مردان همراه است به دلایل مختلفی از جمله انسداد در مسیر خروج اسپرمها، مشکلات هورمونی، اختلال در انزال و مشکلات ساختاری و عملکردی بیضهها ایجاد میشود.
حالا سوال این است که آیا اسپرم صفر و آزواسپرمی میتواند منجر به نازایی شود؟ و این که آیا این بیماری قابل درمان است یا خیر؟ برای درک بهتر این بیماری و روشهای مختلف درمان آن، با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
آزواسپرمی یا اسپرم صفر چیست؟
آزواسپرمی (Azoospermia)، اسپرم صفر یا بی نطفگی یک اصطلاح پزشکی است که بیانگر عدم وجود اسپرم در انزال و مایع منی مردان است. آزواسپرمی یکی از انواع بیماریها و عوامل ناباروری در مردان است که با کمبود تعداد سلولهای جنسی یا همان اسپرم در مایع منی همراه بوده و میتواند مشکلات باروری را برای افراد در پی داشته باشد.
آزواسپرمی یا اسپرم صفر چه علائمی دارد؟
آزواسپرمی یا اسپرم صفر علائمی شامل موارد زیر را دارد که میتوانید با توجه به آنها متوجه وجود این مشکل شده تا برای تشخیص دقیق و درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- کاهش میل جنسی
- اختلال در نعوظ
- کاهش مو در صورت یا بدن مردان
- ناتوانی در بارور کردن تخمکها در زنان
- افزایش چربی در ناحیه مو و بافت پستان
- خروج ترشحات آبکی، شفاف و یا سفید از آلت تناسلی
- بروز تورم، توده و یا احساس ناراحتی در اطراف بیضهها
نحوه تشخیص آزواسپرمی
هنگامی که تلاشهای مکرر برای باروری موفقیتآمیز نبوده و یا علائمی مربوط به آزواسپرمی را در خود مشاهده کنید، لازم است در اولین قدم به بهترین متخصص اورولوژی در تهران مراجعه کرده تا ضمن تشخیص دقیق و درست، نسبت به انجام درمانهای لازم اقدام کنید. پزشک، علاوه بر انجام معاینات فیزیکی مانند اندازهگیری بیضهها، بررسی هماهنگی بیضه ها، سازگاری اپیدیدیم، صفات ثانویه جنسی و بررسی ابتلا یا عدم ابتلای فرد به واریکوسل و …، اطلاعات کاملی از علائم و سابقه پزشکی شامل سابقه بیماری در کودکی، سوابق خانوادگی، ناتوانی جنسی، التهاب بیضه، سابقه شیمیدرمانی، پرتودرمانی و تمام آسیبهای جنسی در گذشته فرد را نیز جمعآوری کرده و در نهایت آزمایش اسپرم (آنالیز مایع منی) را برای فرد تجویز میکند.
در این آزمایش، نمونهای از مایع منی فرد پس از ایجاد انزال، برای تحلیل و بررسی برداشته میشود. این نمونه، بر اساس تعداد، شکل و تحرک اسپرمها و همچنین اندازهگیری سطح هورمونها ارزیابی میشود. اگر منی فاقد اسپرم زنده باشد، بیماری اسپرم صفر یا عدم نطفگی تشخیص داده میشود.
نتایج این آزمایشها و معاینات فیزیکی، به پزشک کمک میکند تا نوع بیماری را به خوبی تشخیص داده و برنامهای مناسب برای درمان آن در نظر بگیرد.
چه عواملی سبب آزواسپرمی یا اسپرم صفر میشوند؟
عواملی از جمله شرایط و ویژگیهای گفته شده در زیر میتوانند منجر به آزواسپرمی یا اسپرم صفر شوند. این عوامل عبارتند از:
- رشد ضعیف بیضه در دوران جنینی یا کودکی
- ناهنجاریها و بیماریهایی مانند واریکوسل
- مصرف مواد مخدر و یا داروهای آنابولیک بدن سازی
- قرار گرفتن تحت درمانهای پزشکی مانند شیمی درمانی، پرتودرمانی و یا رادیوتراپی
- وجود شرایط ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر و یا عدم وجود لوله های وازدفران به صورت مادرزادی
- وازکتومی که از پیوستن اسپرم به مایعات دیگر در انزال جلوگیری کرده و باعث میشود تا مایع منی فاقد اسپرم باشد.
انواع آزواسپرمی یا اسپرم صفر
آزواسپرمی بر اساس علت ایجاد آن، انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی آنها پرداختهایم:
- آزواسپرمی انسدادی (پیش از بیضه)
در این نوع از بیماری آزواسپرمی، بیضهها وضعیتی طبیعی دارند ولی علت آن بیشتر در افرادی که دارای اختلال هورمونی مادرزادی هستند، مشاهده میشود. همچنین، انجام روشهای شیمی درمانی میتواند باعث کاهش تولید هورمون در بدن و در نتیجه کاهش اسپرم در مردان (الیگواسپرمی) و یا آزواسپرمی شود.
- آزواسپرمی بیضهای
در این نوع از بیماری، مشکلات در بیضه باعث عدم تولید اسپرم میشود. این مشکل ممکن است به دلیل عفونتهای بیضهای، آسیبهای جدی به بیضه، ابتلا به اورکیت یا التهاب بیضه، سرطان و غیره ایجاد شود.
- آزواسپرمی انسدادی (پس از بیضه)
در این نوع از بیماری، بیضهها توانایی تولید اسپرم را دارند، اما مشکلاتی در خروج اسپرم از آلت تناسلی وجود دارد. علت این مشکلات ممکن است بسته شدن لولههای انتقال اسپرم، انجام وازکتومی، انزال رتروگراد و غیره باشد. بیشتر مردان مبتلا به اسپرم صفر یا عدم نطفگی، به آزواسپرمی انسدادی رنج میبرند.
روشهای پیشگیری از آزواسپرمی
برای جلوگیری از ابتلا به آزواسپرمی ناشی از عوامل غیر ژنتیکی، میتوانید نکات و موارد گفته شده در زیر را رعایت کنید:
- از قرار گرفتن در معرض اشعهها پرهیز کنید.
- از قرار گرفتن بیضهها در دمای بالا در طولانی مدت جلوگیری کنید.
- اجتناب از انجام ورزشها و فعالیتهایی که ممکن است به دستگاه تناسلی آسیب برسانند.
- از عوارض داروهای مصرفی خود اطلاعات کافی کسب کرده و در صورت داشتن اثرات منفی بر روی دستگاه تناسلی از مصرف آنها پرهیز کرده و حتما با پزشک خود مشورت کنید.
