بیشتر سنگهای مجاری ادراری مدتی بعد از تشکیل سنگ، به همراه ادرار از بدن دفع میشود. اما گاهی اوقات این سنگها دردهای شدیدی را به همراه دارند. در صورت احساس ایجاد سنگ ادراری و درد حتما به پزشک مراجعه کنید تا مشکل را بررسی و شروع به درمان کند. علاوه بر راههای درمانی پزشک، حتما سعی کنید روزانه مقدار زیادی آب بنوشید تا به دفع سریعتر سنگ کمک شود.
انواع سنگ های مجاری ادراری
همانطور که گفته شد، سنگها از مواد معدنی موجود در ادرار ساخته میشوند. حدود ۸۵٪ سنگها از کلسیم تشکیل شده و بقیه از مواد مختلفی از جمله اسید اوریک، سیستئین یا استروویت تشکیل شده است. سنگهای استروویت را که مخلوطی از منیزیم، آمونیوم و فسفات میباشند، سنگهای عفونی نیز مینامند، زیرا فقط در ادرار آلوده تشکیل میشوند.
علائم سنگ های مجرای ادراری
بعضی اوقات سنگ ادراری، حتی اگر ابعاد بزرگی هم داشته باشد مشکلی برای فرد ایجاد نمیکند. اما اگر سنگی دیواره حالب یا مثانه را تحریک کند یا جریان ادرار را مسدود نماید،ممکن است علائمی به همراه داشته باشد.
درد در هنگام ادرار کردن
تکرر ادرار
درد در ناحیه پهلوها و زیر دندهها
درد زیر شکم و کشاله ران و اعضای تناسلی
ادرار با بوی بد
تب و لرز در صورت عفونت
مشکل در ادرار کردن یا قطع جریان ادرار
خون در ادرار
ادرار کدر یا غیر طبیعی و تیره رنگ
دلیل ایجاد سنگ های مجاری ادراری در بدن چیست؟
برخی از عفونتها میتوانند منجر به سنگ شوند و گاهی اوقات یک بیماری زمینهای که بر توانایی مثانه در نگه داشتن و یا تخلیه ادرار تأثیر میگذارد، میتواند منجر به تشکیل سنگ مجاری ادراری شود. لازم به ذکر است هرگونه مواد خارجی موجود در کلیه و مثانه تمایل به ایجاد سنگ دارند.
شایع ترین شرایط ایجاد سنگ مثانه عبارتند از:
شایعترین شرایط ایجاد سنگ مثانه عبارتند از:
بزرگ شدن غده پروستات:
هایپرپلازی خوشخیم پروستات یا BPH میتواند باعث ایجاد سنگ مثانه در مردان شود. بزرگ شدن پروستات می تواند مانع جریان ادرار شود و از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کند.
اعصاب آسیب دیده: به طور معمول، اعصاب پیامهایی را از مغز شما به عضلات مثانه منتقل میکنند و عضلات مثانه را به سمت سفت شدن یا آزاد شدن هدایت میکنند.اگر این اعصاب آسیب دیده باشند ممکن است مثانه شما کاملا خالی نشود.
التهاب مثانه: التهاب مثانه، که بعضاً به دلیل عفونت ادراری یا پرتودرمانی ایجاد می شود، میتواند منجر به سنگ مثانه شود.
افتادگی مثانه: بعضی از خانمها بعد از زایمان دچار بیماری به نام سیستوسل میشوند.دیوارههای ضعیف مثانه به واژن میافتند و مانع جریان ادرار میشوند.
دیورتیکول مثانه: کیسههای حبابمانند موجود در دیواره مثانه،دیورتیکول نام دارند. این وضعیت ممکن است در بدو تولد اتفاق بیفتد یا بعداً در اثر بیماری یا بزرگ شدن پروستات ایجاد شود.
سنگ کلیه:سنگهای کوچک کلیه میتوانند از طریق حالب به داخل مثانه منتقل شوند و در صورت خارج نشدن، میتوانند به سنگ مثانه تبدیل شوند.
راه های تشخیص سنگ های مجاری ادراری
علائم-سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری-آزمایش
پزشکان معمولاً مشکوک به سنگ در افراد مبتلا به کولیک کلیوی هستند. یافتن خون در ادرار از جمله عوامل مشکوک میباشد. گاهی اوقات، علائم و یافتههای معاینه فیزیکی به قدری مشخص هستند که هیچ آزمایش اضافی مورد نیاز نیست، به ویژه در افرادی که قبلاً سنگ مجاری ادرار داشتهاند. با این حال،اکثر بیماران آنقدر درد دارند که باعث میشود پزشک اقدام به گرفتن آزمایش و بررسی پاراکلینیکی مشکل کند.
علاوه بر روشهای ذکر شده یکی از روشهای دیگر جهت تشخیص سنگهای مجاری ادراری، سیستوسکوپی میباشد که در طی این روش، پزشک از یک وسیله کوچک برای بررسی داخل مثانه و سنگ استفاده میکند. این وسیله بسیار نازک و باریک بوده و انتهای آن به دوربین متصل میباشد.
عواملی که خطر ابتلا به سنگ های مجاری ادراری را افزایش می دهد
- آقایان بالای ۵۰ سال
- گرفتن رژیمهای خاص غذایی
- داشتن سابقه سنگ
- اختلالات آناتومیکی مادرزادی
- بیماریهای متابولیکی
- مشکلات ژنتیکی و ارثی
- بیماریهای گوارشی
عوارض سنگ های مجاری ادراری
سنگهای ادراری که دفع نمیشوند میتوانند منجر به عوارضی شوند، مانند:
مشکلات مزمن مثانه: سنگهای مثانه درمان نشده میتوانند در دراز مدت مشکلات ادراری مانند درد یا تکرر ادرار ایجاد کنند. سنگهای مثانه همچنین میتوانند در دهانه محل خروج ادرار از مثانه به مجرای ادرار قرار بگیرند و جریان ادرار را مسدود کنند.
عفونتهای دستگاه ادراری: عفونتهای مکرر باکتریایی در دستگاه ادراری شما ممکن است به دلیل سنگ کلیه و حالب یا مثانه ایجاد شوند.
فشارخون و نارسایی کلیوی:مسدود شدن مسیر ادرار،موجب تورم کلیه و هیدرونفروز میشوند و در صورت عدم درمان میتوانند نارسایی کلیه یا فشار خون را باعث شوند.
راه های جلوگیری از سنگ های مجاری ادراری
سنگهای مجاری ادراری معمولاً به دلیل یک بیماری زمینهای ایجاد میشوند که جلوگیری از آن دشوار است، اما با رعایت این نکات میتوانید احتمال سنگ ادراری را کاهش دهید:
در مورد علائم غیر معمول ادراری به پزشک خود اطلاع دهید. تشخیص و درمان به موقع پروستات بزرگ شده یا یک بیماری اورولوژیک دیگر ممکن است خطر ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهد.
به مقدار زیاد مایعات بنوشید. نوشیدن مایعات بیشتر، به ویژه آب، ممکن است به جلوگیری از سنگ ادراری کمک کند، زیرا مایعات غلظت مواد معدنی را در ادرار شما رقیق میکنند و امکان ساخت سنگ در ادرار را کاهش میدهند.میزان آب مصرفی شما به سن، میزان سلامتی و سطح فعالیت شما بستگی دارد. از پزشک خود بپرسید که مقدار مایعات مناسب برای شما چقدر است.
در صورت سابقه سنگسازی مکرر،رژیم غذایی خاصی براساس جنس سنگ باید مدنظر قرار بگیرد
نتیجه گیری
سنگهای مجاری ادراری با تهنشین شدن موادی چون فسفات کلسیم، اگزالات کلسیم و دیگر موارد تشکیل میشود.دلیل اصلی تشکیل این سنگها کمبود مصرف آب میباشد.
در ادامه راههای پیشگیری، درمان و عوارض آن ها را بررسی میکنیم.