سرطان پروستات چیست و چگونه به وجود میآید؟ سرطان پروستات چقدر خطرناک بوده و چه علائمی دارد؟ سرطان پروستات چه علائمی دارد؟
غده پروستات فرمی شبیه به گردو داشته که در فضای بین مثانه و آلت جنسی مردانه و در جلوی راست روده قرار دارد. پروستات در واقع مایعی را ترشح میکند که وظیفه آن تغذیه و حفاظت از اسپرمها است. سرطان پروستات زمانی آغاز میشود که سلولهای پروستات به طور نامنظم شروع به رشد و تکثیر کرده و در نهایت باعث ایجاد تومورهای خطرناک خواهند شد.
سرطان غده پروستات از جمله سرطانهای شایع مردان بوده که روز به روز نیز شیوع بیشتری پیدا میکند. چرا که این سرطان در مراحل ابتدایی هیچگونه علائم و نشانهای نداشته و به همین دلیل است که انجام تستها و چکاپهای منظم اهمیت بالایی دارند. در واقع علائم اولیه سرطان پروستات شامل ادرار کردن دردناک، تغییرات در الگوی ادرار، وجود خون در ادرار یا منی، احساس درد در ناحیه لگن و همچنین کاهش وزن و اشتها است که در برخی از مردان نیز ممکن است هیچ علامت قابل توجهی نداشته باشد.
احتمال ابتلا به سرطان پروستات
با توجه به آمارهای انتشار یافته از آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان، سرطان پروستات دومین سرطان رایج مردان در دنیا است. سرطان ریه و سرطان روده بزرگ هم در رتبههای اول و سوم لیست قرار گرفتهاند. در حالت نرمال، اندازه این غده با بالا رفتن سن افزایش پیدا کرده و احتمال ابتلا به این نوع سرطان را افزایش خواهد داد. البته بهتر است بدانید که این نوع سرطان در مردانی با سن کمتر از ۵۰سال، بسیار نادر است.
سرطان پروستات، به این معناست که برخی از سلولهای طبیعی در این غده، توانایی خود در کنترل رشد و تقسیم سلولی را از دست داده و عملکردی مانند سلولهای سالم نخواهند داشت.
بیشتر بخوانید: آنچه از بیوپسی پروستات نمی دانید
آمار سرطان پروستات در ایران
سرطان پروستات با دارا بودن آمار ۶۰۰۴ مورد، در رتبه دوم رایجترین سرطانها در ایران قرار گرفته است. تعداد موارد فوتی ناشی از این سرطان حدودا ۳۰۷۱ است که پس از سرطان معده و ریه در رتبه سوم است. نسبت نرخ فوتیها به نرخ بروز این سرطان در کشور ما ۰.۵۱ است.
انواع سرطان پروستات
سرطان پروستات بر حسب میزان پیشرفت بیماری به دو دسته خوش خیم و بدخیم تقسیم میشود:
- سرطان پروستات خوشخیم
سرطان پروستات خوش خیم نوعی از سرطان پروستات است که در آن، متورم شدن غده پروستات به دلیل افزایش سن اتفاق میافتد.
- سرطان پروستات بدخیم
سرطان پروستات بدخیم نیز به دو دسته جداگانه تقسیم میشود که در دسته اول، سلولهای سرطانی هنوز به غده پروستات محدود هستند و در دسته دوم، سلولهای سرطانی از غده پروستات خارج شده و به بافتهای دیگر مانند کبد و ریه سرایت میکنند.
افزون بر این، سرطان پروستات را از نظر دیگری نیز میتوان دستهبندی کرد که عبارت است از:
- آدنو کارسینومای سلولهای ترشحکننده حفرهای
این نوع سرطان پروستات، که شایعترین نوع آن است، در سلولهای ترشحکننده در غده پروستات شکل میگیرد.
- آدنو کارسینومای سلولهای ترشحکننده مجرایی
این نوع آدنوکارسینوما در سلولهایی که در مجرای غده پروستات قرار دارند، شکل میگیرد و سریعتر از حالت قبلی رشد پیدا کرده و متورم میشود.
سرطان پروستات چه علائمی دارد؟
همانطور که اشاره شد، سرطان پروستات در مراحل اولیه علامتی از خود نشان نداده و حتی در صورتی که این سرطان به مراحل پیشرفته برسد نیز، ممکن است در زمان تشخیص علامتی از آن مشاهده نشود. اما در حالت کلی علائم و نشانههای سرطان پروستات شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن بی دلیل
- تکرر و بی اختیاری ادرار
- سختی و دشواری در دفع ادرار
- وجود خون در ادرار و منی بیمار
- ایجاد ناراحتی و دردهای استخوانی
- ضعیف شدن جریان ادرار در هنگام دفع
- احساس درد و ناراحتی در ناحیه درگیر شده
- احساس درد و ناراحتی در نواحی لگن، ران و کمر
- وجود درد و ناراحتی یا نشانههای غیر طبیعی در آلت تناسلی
عوامل خطر سرطان پروستات
با وجود این که دلایل مهم و اساسی در بروز این بیماری تا به حال شناسایی نشده است، خطر مبتلا شدن به این سرطان در حال افزایش است. اما برخی از ویژگیها و عوامل وجود داشته که احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش داده و به همین دلیل از آنها به عنوان عوامل خطر سرطان پروستات یاد میشود. برخی از این عوامل عبارتند از:
- سن: احتمال ابتلا به سرطان پروستات در مردانی با سن کمتر از ۴۰ سال، بسیار پایین بوده در حالی که احتمال ابتلا به این نوع سرطان در سنین بالاتر از ۵۰ به سرعت در حال افزایش است. به طور تقریبی از هر ۱۰مورد سرطان پروستات در مردان، ۶ مورد برای افراد با سن بالاتر از ۶۵ سال است.
بیشتر بخوانید: درمان بزرگی خوش خیم پروستات
- نژاد یا قومیت: این سرطان در میان سیاهپوستان بسیار بیشتر از سایر مردان با نژادهای دیگر بوده و امکان مرگ مرتبط با سرطان پروستات نیز در مردان سیاه پوست بیش از دو برابر مردان سفید پوست است.
- داشتن پیشینه خانوادگی: این طور به نظر میرسد که این سرطان در بعضی از خانوادهها بیشتر دیده میشود که خود نشانه آن است احتمالا عوامل ارثی و ژنتیکی نیز در بروز آن نقش دارند. بهتر است بدانید که احتمال ابتلا به سرطان پروستات در کسانی که پدر یا برادرشان به این سرطان مبتلا هستند، دو برابر افراد دیگر است.
- تغییرات ژنی: تعدادی از تغییرات وراثتی ژن موجب بالا رفتن ریسک ابتلا به سرطان پروستات خواهند شد، اما این تغییرات به احتمال زیاد برای درصد کمی از موارد صدق خواهد کرد.
بجز عواملی که گفته شد، عوامل دیگری مانند داشتن رژیم غذایی نامناسب، بالا رفتن وزن، استعمال سیگار و در معرض مواد شیمیایی بودن، وازکتومی و … به عنوان سایر عوامل افزایش خطر سرطان پروستات شناخته شدهاند.
غربالگری و روشهای تشخیص سرطان پروستات
آزمایشهایی که برای غربالگری و تشخیص سرطان پروستات انجام میشوند، به پزشک شما کمک میکند تا این سرطان سریعتر و حتی پیش از نمایان شدن علائم آن تشخیص داده شود. از جمله مهمترین آزمایشی که برای تشخیص سرطان پروستات انجام میشود عبارت است از:
آزمایش آنتیژن اختصاصی پروستات (PSA)
PSA در واقع نوعی پروتئین است که هم به وسیله سلولهای سالم پروستات و هم سلولهای سرطانی آن ساخته میشود. تعیین سطح PSA به این معناست که سطح نرمال این پروتئین در خون افرادی با سنین بین ۵۰ تا ۵۹ سال، بررسی شده که آیا کمتر از ۳ نانوگرم در هر میلیلیتر است یا خیر.
زیاد شدن فوری سطح این پروتئین در خون فرد میتواند نشانه ابتلای فرد به سرطان پروستات باشد. حتی اگر سطح سرمی آنتی ژن اختصاصی پروستات به مقادیر بالاتر از حالت نرمال آن برسد، باز هم میتوان گفت احتمال بروز این سرطان بالا نبوده و در این وضعیت، تنها یک مرد از ۳ مردی که سطح PSA آن ها بیشتر شده به سرطان مبتلا خواهد بود.