الیگواسپرمی یک اختلال باروری مردانه است که مشخصهی اصلی آن کم بودن تعداد اسپرمها در نظر گرفته میشود. مردانی که مبتلا به این مشکل هستند از سایر جنبههای سلامت جنسی مانند نعوظ و انزال وضعیتی معمولی دارند.
تعداد اسپرمها در طول زندگی ممکن است بدون اینکه موجب ایجاد مشکل خاصی شود تغییراتی داشته باشد اما اگر قصد بارداری دارید، کم بودن تعداد اسپرمها میتواند منجر به بروز اختلالاتی در فرآیند باروری شود.
براساس دسته بندی که سازمان بهداشت جهانی ارائه کرده است حداقل ۱۵ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی و یا بالاتر از این مقدار به عنوان اسپرم متوسط در نظر گرفته میشود. در صورتی که تعداد اسپرمها کمتر از این میزان باشد به عنوان الیگواسپرمی تشخیص داده میشود.
الیگواسپرمی به ۳ دسته تقسیم میشود:
- الیگواسپرمی خفیف: تعداد اسپرمها ۱۰ تا ۱۵ میلیون در میلی لیتر است.
- الیگواسپرمی متوسط: تعداد اسپرمها ۵ تا ۱۵ میلیون در میلی لیتر است.
- الیگواسپرمی شدید: تعداد اسپرمها بین صفر تا ۵ میلیون در میلی لیتر است.
دلایل ایجاد الیگواسپرمی
دلایل مختلفی برای ایجاد الیگواسپرمی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- واریکوسل
بزرگ شدن سیاهرگهای کیسه بیضه موجب اختلال در جریان خون بیضهها میشود. این موضوع باعث افزایش دمای بیضهها شده و در نتیجه بر تولید اسپرم اثر منفی میگذارد. ۴۰ درصد از آقایانی که با مشکل کم بودن اسپرم و یا پایین بودن کیفیت اسپرم به مراکز درمان ناباروری مراجعه مینمایند مبتلا به واریکوسل هستند.
- عفونت
عفونتهایی مانند عفونتهای مقاربتی میتوانند میزان اسپرم در مایع منی را کاهش دهند.
- مشکلات مربوط به انزال
اکثر افراد مبتلا به الیگواسپرمی، انزال طبیعی دارند. اما برخی از مشکلات انزال میتواند موجب کاهش تعداد اسپرم شود.
انزال رتروگراد یا انزال معکوس یکی از این مشکلات است. به شرایطی که مایع منی به جای خارج شدن از آلت تناسلی وارد مثانه شود، انزال رتروگراد گفته میشود. این مشکل به خودی خود خطرناک نیست اما میتواند موجب کاهش تعداد اسپرمها و اختلال در فرآیند باروری شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با چگونگی درمان انزال زودرس
آشنایی با چگونگی درمان انزال زودرس
سایر مواردی که میتواند منجر به الیگواسپرمی شود عبارتند از:
- صدمه و ضربه
- تومور
- سرطان
- جراحیهایی که در گذشته انجام شده است
- مصرف برخی داروها مانند داروهای مسدود کننده بتا، آنتی بیوتیکها و داروهای فشار خون
- مشکلات هورمونی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و فلزات
- گرم شدن بیش از حد بیضه (در شرایطی مانند نشستن برای مدت طولانی، گذاشتن لپ تاپ نزدیک ناحیه تناسلی، پوشیدن شلوار تنگ و …)
- مصرف مواد مخدر و الکل
- اضافه وزن
الیگواسپرمی با چه آزمایشی تشخیص داده میشود؟
جهت تشخیص الیگواسپرمی ابتدا سوابق پزشکی شما بررسی میشود. سپس معاینهی پزشکی انجام میشود و در نهایت آزمایشهایی برای تشخیص دقیقتر توصیه میشود. آزمایشهایی که بهترین متخصص اورولوژی در تهران به شما توصیه مینماید عبارتند از:
- تجزیه و بررسی مایع منی و آزمایش عملکرد اسپرم
- آزمایش ادرار جهت بررسی انزال رتروگراد
- تصویربرداریهای مانند سونوگرافی از اندام تناسلی
- آزمایشهای هورمونی برای اندازه گیری سطح هورمونها
- آزمایشات ژنتیکی جهت بررسی اختلالات ژنتیکی
درمان الیگواسپرمی چگونه است؟
درمانهایی که برای الیگواسپرمی پیشنهاد میشود با توجه به عاملی که منجر به ایجاد این مشکل شده است عبارتند از:
- عمل جراحی
افرادی که به دلیل واریکوسل دچار الیگواسپرمی هستند نیاز به عمل جراحی دارند.
- دارو درمانی
برخی داروها مانند آنتی بیوتیکها میتوانند در درمان عفونتهای تناسلی و کاهش التهاب موثر باشند.
- تغییر سبک زندگی
کاهش وزن، عدم مصرف مواد مخدر و الکل، ترک سیگار و داشتن یک سبک زندگی سالم میتواند کمک کننده باشد.
- هورمون درمانی
هورمون درمانی میتواند به صورت داروهای تزریقی و یا خوراکی باشد. زمانی که سطح هورمونها بهبود پیدا کند، تعداد اسپرمها نیز ممکن است افزایش یابد.
درمانهای خانگی برای الیگواسپرمی
افراد مبتلا به الیگواسپرمی میتوانند راهکارهای سادهی زیر را جهت افزایش شانس بارداری انجام دهند:
- تعداد دفعات رابطه جنسی را افزایش دهید.
- از کیتهای تخمک گذاری برای تعیین زمان تخمک گذاری استفاده کنید و در روزهایی که شریک جنسی شما در حال تخمک گذاری است تعداد رابطهی جنسی را افزایش دهید.
- از روان کنندهها استفاده نکنید. برخی از این محصولات حاوی موادی هستند که تحرک اسپرم را کاهش داده و مانع از رسیدن اسپرم به تخمک میشوند.
آیا با تعداد اسپرم کم میتوان باردار شد؟
برخی از آقایان با وجود کم بودن تعداد اسپرمها میتوانند همسر خود را باردار کنند اما معمولاُ کم بودن تعداد اسپرمها لقاح را با مشکلات و دشواریهایی همراه مینماید. این افراد نسبت به زوجین معمولی باید تلاشهای بیشتری برای بارداری داشته باشند.
بنابراین تعدادی از افرادی که مبتلا به الیگواسپرمی هستند در صورتی که مشکلات دیگری نداشته باشند میتوانند به صورت طبیعی لقاح داشته باشند.
برخی از مشکلاتی که منجر به بروز الیگواسپرمی میشوند میتوانند منجر به ایجاد اختلالات دیگری در اسپرم مانند کاهش تحرک اسپرم شوند. در این شرایط، اسپرم به قدر کافی تحرک نداشته و نمیتواند به سمت تخمک حرکت نماید افرادی که علاوه بر کاهش تعداد اسپرمها دچار مشکلات دیگری مانند کاهش تحرک اسپرم و یا کاهش کیفیت اسپرم هستند بیشتر از سایرین با مشکل ناباروری مواجه میشوند.
بهبود تعداد اسپرم ها
جهت بهبود تعداد اسپرمها موارد زیر پیشنهاد میشود:
- ترک مصرف سیگار
- کنترل استرس
- کاهش مصرف الکل
- عدم استفاده از مواد مخدر
- کاهش وزن و حفظ وزن در محدودهی طبیعی
- عدم قرار گرفتن در شرایطی که منجر به افزایش دمای بیضهها شود.
- قطع تماس با مواد شیمیایی مانند آفت کشها، فلزات سنگین و سایر سموم
- مشورت با پزشک و قطع مصرف داروهایی که میتواند در کاهش تعداد اسپرم تاثیرگذار باشد.